امروز توسعه روستایی در مقایسه با گذشته از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین جهت به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی، توسعه کارآفرینی روستایی باید در اولویت طرح‌های دولت‌ها قرار گیرد. در همین زمینه کارآفرینی روستایی می‌تواند به توسعه پایدار روستا کمک کند. به نظر می‌رسد کارآفرینی روستایی نیازمند زیرساخت‌های مناسب در ساختار و قوانین است. شناخت و آگاهی از ظرفیت‌های یک روستا با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیای و… می‌تواند به شیوه درست استفاده از قابلیت‌های موجود در راستای توسعه کارآفرینی موثر باشد. کارآفرینی روستایی می‌تواند از روند بی‌رویه مهاجرت روستاییان به شهر جلوگیری کند به شرطی که دولت‌ها به‌طور جدی به تشویق کارآفرینان بپردازد. در سال‌های اخیر تلاش‌های نامنظمی در این حوزه انجام شده، اما به نظر می‌رسد کافی نبوده است. همایش ملی «بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران» با مشارکت استانداری خراسان رضوی در آخرین فروردین ۹۶ به میزبانی دانشگاه حکیم سبزواری در حالی برگزار می‌شود که کارشناسان و متخصصان حوزه‌های اقتصادی و سیاسی گرد هم می‌آیند و ایده‌ها و نظرهای خود را به اشتراک می‌گذارند. در همین زمینه گفت‌وگوی را با دکتر محمدجواد صفایی، دبیر اجرایی همایش ملی «بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران» می‌خوانیم.
هدف شما از برگزاری همایش ملی «بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران» چیست؟
هدف از برگزاری این همایش، بررسی راهکارهای توسعه روستایی است تا بر همین اساس با تدوین یک برنامه مناسب بتوانیم توسعه روستایی را مدیریت کنیم. برگزارکنندگان این همایش در دانشگاه حکیم سبزواری، رشته مطالعات گرایش مدیریت روستایی به منظور بهبود و توسعه ظرفیت‌های کارآفرینی روستایی گرد هم می‌آیند و با ارائه مقاله‌هایی در این حوزه به تبادل تجربه‌ها و ایده‌های خود در این حوزه می‌پردازند. همایش در بعد ملی برگزار می‌شود و تمام مناطق روستایی کشور را دربرمی‌گیرد. بر همین اساس شناسایی راهکارهای توسعه کارآفرینی از مهم‌ترین اهداف برگزاری همایش ملی «بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی در ایران» است.
ایران در حوزه کارآفرینی روستایی با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟
امروز بخش عمده‌ای برنامه‌های اقتصاد مقاومتی، به دلایل متعدد توسعه اشتغال است. تعداد کسانی که دوره‌های دانشگاهی را به پایان رساندند و نیز جمعیت جویای کار روز به روز در حال افزایش است. از سوی دیگر ظرفیت پایین مناطق روستایی، مهاجرت را گسترش داده است. توسعه کارآفرینی به معنی توسعه ظرفیت‌های شغلی است. درحال‌حاضر توسعه پایدار روستایی راهکاری مطلوب است که از سوی کارشناسان پیشنهاد می‌شود. یکی از ابعاد توسعه پایدار روستایی توسعه اقتصادی است که به شکل جدی نیاز به بهبود ظرفیت‌های کارآفرینی روستایی دارد. کارآفرینی ارتباط بسیار نزدیکی با خلاقیت دارد. بسیار از امکانات و توانمندی‌های روستایی کشور به طور بهینه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. کارآفرینی باید با کمک به توسعه خلاقیت و استفاده بهینه از منابع به‌طور همزمان انجام شود. با توجه به اینکه توانمندی‌های لازم موجود است اما بخش مهمی از ظرفیت‌های شغلی شکل سنتی خود را حفظ کرده است، در حالی که دنیا به سمتی حرکت می‌کند که با استفاده از خلاقیت، شغل‌های جدید در راستای توسعه پایدار روستا ایجاد شود. در بسیاری مناطق روستایی ایران بخش بزرگی از فعالیت‌ها به شکل سنتی، کم‌بازده و با بهره‌وری پایین انجام می‌شود. همین موضوع باعث شده تعداد کمی از افراد به انجام فعالیت‌های روستایی مشغول باشند. پایین بودن بهره‌وری، درآمد را کم می‌کند، کاهش میزان درآمد نیز فقر را دامن می‌زند و کاهش سرمایه‌گذاری را به دنبال دارد. سنتی بودن مشاغل و پایین بودن ظرفیت‌ها، ما را وارد چرخه باطلی می‌کند که حاصلی جز فقر و عقب‌ماندگی ندارد؛ به همین دلیل کارآفرینی یک ضرورت است. خلاقیت، ایده‌پردازی و استفاده بهینه از منابع فرصت‌هایی را در اختیار افراد قرار می‌دهد و به نوعی ارتباط بسیار نزدیکی با اقتصاد دانش‌بنیان دارد تا اقتصاد را از این طریق به روز کند.
درحال‌حاضر جایگاه کارآفرینی روستایی در ایران و کشورهای دیگر چگونه است؟
سابقه کارآفرینی در ایران کم نیست و فعالیت‌های نیز کم‌وبیش در روستاهای مختلف انجام شده است. برنامه‌هایی که همایش ما دنبال می‌کند، علمی است و با حمایت استانداری انجام می‌شود. در این همایش به دنبال توسعه ظرفیت‌های شغلی و ایجاد طرح‌های جدید هستیم؛ همچنین شناسایی ظرفیت‌ها، ارائه طرح‌های جدید و آموزش ۲۰۰ نفر از دهیاران منتخب در خراسان رضوی تا از این طریق به توسعه کارآفرینی روستایی بپردازیم. در واقع یکی از بخش‌هایی که برگزارکنندگان در نظر گرفته‌اند، استفاده از استادان مجرب برای برپایی کارگاه‌های ۸ساعته برای توسعه کارآفرینی است. در این کارگاه ویژگی‌های روستای خلاق، شناسایی ظرفیت‌های کارآفرینی و کارآفرینی الکترونیک تدریس می‌شود. در منطقه خراسان رضوی فعالیت‌هایی انجام‌شده، اما به طور متمرکز دانشگاه حکیم سبزواری برای توسعه کارآفرینی روستایی پیشگام شده است. بخش مهمی از روش‌هایی که در کشور اجرا می‌شود از تجربه‌های جهانی به‌دست آمده است، اما مهم‌ترین کاری که کشورهای نمونه در این حوزه انجام می‌دهند این است که روش‌ها و نظریه را بومی کرده، ارائه و اجرا می‌کنند. این بومی‌سازی در چارچوب مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی انجام می‌شود. در این همایش کارشناسان این حوزه به ارائه مدل‌های جهانی که بومی‌سازی شده‌اند، می‌پردازند.
به نظر شما نقش دولت به‌عنوان ناظر حوزه کارآفرینی روستایی چگونه باید باشد؟
نقش دولت برای توسعه این حوزه به‌عنوان حامی انکارناپذیر است؛ به‌ویژه اینکه بسیاری از روستاهای کشور پراکنده و کم‌جمعیت است. در فرآیند توسعه پایدار روستایی، بخش عمده فعالیت‌هایی که دولت باید انجام دهد، این است که فرد روستایی را متکی به خود کند و به شناسایی توانمندی‌های روستاییان بپردازد. در این بین شناسایی روش، اجرا و نظارت مشارکتی به کمک مردم انجام می‌شود، اما بخش بزرگی از آن برعهده دولت است و با حمایت دولت انجام می‌شود. دولت نباید مانند گذاشته نقش کارگزار داشته باشد و با قوانین دست‌وپاگیر توسعه این حوزه را عقب بیندازد. نظارت و برنامه‌ریزی، درست‌ترین شیوه‌ای است که می‌تواند برای بهبود این وضعیت از سوی دولت اعمال شود. برگزارکنندگان همایش ملی بررسی راهکارهای مدیریت توسعه کارآفرینی روستایی برای بهتر برگزار شدن این همایش چه تدابیری اندیشیده‌اند؟ در حاشیه برگزاری این همایش ملی، ۳ برنامه همزمان برپا می‌شود؛ برگزاری همایش علمی مدیریت توسعه کارآفرینی، همایش کارآفرینی و خودکفایی دهیاری‌ها در قالب کارگاه‌های آموزش به ۲۰۰ نفر از دهیاران منتخب و برپایی نمایشگاه توانمندی‌های روستایی. در این نمایشگاه دستاوردهای روستاهای نمونه که با روش توسعه کارآفرینی روستایی، شغل‌های متنوع ایجاد کرده‌اند، به نمایش گذاشته می‌شود. مهم‌ترین برنامه‌ای که برگزارکنندگان این همایش در نظر گرفته‌اند، چاپ مقاله‌ها در مجله‌های معتبر است، تا از طریق انتشار، مقاله‌ها در دید سازمان‌های اجرایی قرار گیرد. قبل از برگزاری همایش تفاهمنامه‌ای با استانداری خراسان‌رضوی به امضا رسیده تا همکاری‌ها در راستای توسعه کارآفرینی روستایی ادامه داشته باشد. در این تفاهمنامه بندهایی برای عملیاتی شدن در نظر گرفته شده ازجمله اینکه آموزش دهیاران ادامه داشته باشد. بازدیدهای محلی از طرف دانشجویان و استادان ادامه پیدا می‌کند و مدیران اجرایی در این حوزه به‌طور مستمر برای ارائه راهکارهای مناسب دور هم گرد می‌آیند تا عملکرد دهیاران و شوراهای اسلامی را بررسی کنند. البته نکته آخر اینکه زمینه اشتغال دانشجویان مرتبط نیز در آینده فراهم شود.
سایت همایش:http://cnf.hsu.ac.ir/rur_en/fa/
منبع:«گسترش تجارت»
توسعه کارآفرینی روستایی؛ استفاده بهینه از منابع