مصاحبه با دکتر رضا جاویدی صباغیان عضو هیأت علمی دانشگاه حکیم سبزواری درخصوص فرصت فرصت تحقیقاتی (ارتباط با صنعت) در داخل کشور ایشان در شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی وابسته به شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو در راستای فرصت مطالعاتی پیشین خارج از کشور ایشان در دانشگاه ایالتی میشیگان (Michigan State University) کشور آمریکا.
* با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، لطفاٌ معرفی کوتاهی از خود و سوابق تحصیلی خود داشته باشید.
سلام. من هم متقابلاً از جنابعالی بابت برنامه‌ریزی و تدارک این مصاحبه ان‌شاالله مفید سپاسگزارم. رضا جاویدی صباغیان هستم و در حال حاضر استادیار گروه مهندسی عمران-گرایش مدیریت منابع آب دانشگاه حکیم سبزواری. اینجانب در مقطع تحصیلی دبیرستان، به دلیل علاقه و استعداد در زمینه رشته ریاضی، در آزمون المپیاد ریاضی سال ۱۳۷۷ در بین منتخبین استان خراسان بزرگ قرار گرفته و به آزمون مرحله کشوری راه یافتم. در ادامه راه تحصیلی‌ام به دلیل علایق پژوهشی در مرحله تحصیلات تکمیلی، به دلیل نیاز کشور به مدیریت و برنامه‌ریزی تأمین آب و نیز علاقه به تحصیلات تکمیلی در رشته مهندسی عمران-گرایش مهندسی آب، در سال ۱۳۸۵ در آزمون کارشناسی‌ارشد در گرایش مهندسی آب-هیدرولیک دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی تهران پذیرفته شدم و پس از گذراندن بخشی از دوره کارشناسی‌ارشدم در این دانشگاه و نیز ادامه تحصیل در دانشگاه فردوسی مشهد در گرایش آب و هیدرولیک در زمینه مدیریت و برنامه‌ریزی بهینه منابع آب، پایان‌نامه خودم را با درجه عالی و نمره ۵۰/۱۹ دفاع نمودم. اینجانب در سال ۱۳۸۹ پس از کسب رتبه سوم آزمون ورودی مقطع دکتری تخصصی، در گرایش آب و هیدرولیک دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شدم و این دوره را نیز با موفقیت و کسب معدل الف و دفاع پایان‌نامه با درجه عالی و نمره ۸۵/۱۹ به اتمام رسانده و از دوره دکتری تخصصی مهندسی عمران-گرایش آب و هیدرولیک در دانشگاه فردوسی مشهد دانش‌آموخته گردیدم. تخصص اصلی بنده مهندسی مدیریت و برنامه‌ریزی منابع آب است. در دوره دکتری جهت تکمیل مطالعات تحلیلی مرتبط با پروژه دکتری خود در زمینه مدل‌سازی حوضه‌های آبریز به منظور تأمین بهینه آب و پیش‌بینی براساس مدل‌های تغییرات اقلیم، یک دوره ۶ ماهه فرصت مطالعاتی خارج از کشور را در دپارتمان مهندسی کشاورزی و بیوسیستم دانشگاه ایالتی میشیگان آمریکا (Michigan State University) که یکی از بزرگترین و معتبرترین دپارتمان‌های مهندسی مدیریت منابع آب و مهندسی کشاورزی در سطح بین‌المللی است، گذراندم. از ابتدای سال تحصیلی ۹۷-۹۶ نیز با حسن اعتماد همکاران ارجمندم در گروه مهندسی عمران دانشگاه حکیم سبزواری و دانشکده فنی و مهندسی و همچنین مسؤولین محترم دانشگاه به عنوان عضو هیأت علمی گرایش مهندسی مدیریت منابع آب در این دانشگاه مشغول به فعالیت شده‌ام. همچنین در راستای تعامل کاربردی دانشگاه با صنعت، در این دوره عضویت هیأت علمی خودم در دانشگاه حکیم سبزواری در تابستان ۱۳۹۷، یک فرصت تحقیقاتی ۳ ماهه داخل کشور (ارتباط با صنعت) را نیز در شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی وابسته به شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو سپری کردم.
* با توجه به گذراندن فرصت مطالعاتی در خارج از کشور و نیز فرصت تحقیقاتی در داخل کشور، لطفاً درباره این فرصت‌ها، کشور و دانشگاه، مباحث مطرح‌شده، اساتید همکار و نتایج بدست‌آمده توضیح دهید؟
اینجانب به‌منظور ارتقاء ارتباط بین دانشگاه، صنعت و جامعه و در راستای حل مسائل و اولویت‌ها و نیازهای پژوهشی شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی، در دوره عضویت هیأت علمی‌ام در دانشگاه حکیم سبزواری، در تابستان گذشته (تابستان ۱۳۹۷) به دعوت شرکت آب منطقه‌ای استان خراسان رضوی وابسته به شرکت مدیریت منابع آب وزارت نیرو، در قالب پروژه تحت عنوان “توسعه مدل حکمرانی مؤثر در حوضه آبریز کشف‌رود برمبنای تحلیل ریسک و اجماع گروهی تصمیم‌گیران و ذی‌نفعان” به همکاری‌های مستمر پژوهشی پرداختم.
از جمله اقدامات پژوهشی اینجانب در این دوره فرصت تحقیقاتی، شرکت مؤثر در جلسات مشورتی و تصمیم‌گیری شورای هماهنگی حوضه آبریز کشف‌رود و کمیسیون‌های راهبردی-اقتصادی، اجتماعی-حقوقی و فنی و اجرایی، و شرکت در کمیته مشورتی اتاق فکر آب استان می‌باشد. همچنین در این دوره، یک همایش دو روزه در تاریخ‌های ۶ و ۷ مردادماه تحت عنوان “چالش‌های آب در شرق کشور، نقش مردم و تدابیر حاکمیت” به منظور بررسی راهکارهای تأمین آب در شرق کشور را با حضور وزیر محترم نیرو و اساتید و نخبگان و تصمیم‌گیران کلان مدیریت آب کشور، برنامه‌ریزی و اجرا نمودیم. همچنین در تاریخ‌های ۵ تا ۷ شهریورماه همایش تحت عنوان “حکمرانی اخلاقی و دانش‌محور آب” با حضور اساتید و نخبگان آب استان خراسان رضوی با موفقیت برنامه‌ریزی و برگزار کردیم.
همچنین از نتایج و دستاوردهای پژوهشی این فرصت تحقیقاتی نیز می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:
- چاپ یک فصل کتاب در زمینه انتخاب مطلوب‌ترین سناریوی تأمین آب شهری براساس تحلیل ریسک و با نگرش توسعه پایدار با عنوان ” Selection of the Best Water Supply Scenario for Urban Demand based on the Risk Analysis in Decision-Making Model ” در کتابی تحت عنوان Green Energy and Technology; New Trends in Urban Drainage Modelling توسط انتشارات معتبر Springer International Publishing ؛
- ارائه مقاله در زمینه ارزیابی سناریوهای تأمین آب در حوضه آبریز کشف‌رود براساس تحلیل ریسک تصمیم‌گیران و ذی‌نفعان حوضه آبریز که تحت عنوان “Developing a Comprehensive Risk-Based Method for Selecting the Most Desirable Water Supply Scenario; Study of Kashafrud River Basin” به صورت سخنرانی در پنجمین کنفرانس معتبر بین‌المللی ۲۰۱۸ IAHR به دعوت دانشگاه ترنتو (University of Trento) در کشور ایتالیا؛
- ارائه دو مقاله به صورت سخنرانی در هفتمین کنفرانس ملی مدیریت منابع آب در دانشگاه یزد و دومین کنفرانس حکمرانی و سیاست‌گذاری عمومی در دانشگاه صنعتی شریف در زمینه توسعه مدل حکمرانی برای مدیریت مؤثر حوضه‌های آبریز برمبنای تحلیل ریسک و اجماع گروهی تصمیم‌گیران برای مطالعه موردی محدوده دشت مشهد.
همچنین این پژوهش به صورت سایر مقالات که در حال حاضر مشغول به نگارش آن‌ها نیز هستم، ادامه دارد و در حال انجام است. چرا که این نگاه جدید و جامع، امکان حل بهینه مسائل چندمتغیره مدیریت و برنامه‌ریزی آب و کشاورزی و محیط‌زیست را که با عدم‌قطعیت‌های متعدد نیز همراه می‌باشند، ارتقاء می‌بخشد. لازم به ذکر است در این راستا، همچنین تلاش در انعقاد قراردادهای طرح‌های پژوهشی ارتباط دانشگاه با صنعت که اعتقاد راسخ بنده می‌باشد و در اولویت دانشگاه حکیم سبزواری نیز می‌باشد، در جریان است.
لازم به ذکر است که این پژوهش‌ها به دنبال پژوهش‌های پربار پیشین اینجانب در فرصت مطالعاتی خارج از کشوری که در دوره بورسیه هیأت علمی و در مقطع تحصیلی دکتری تخصصی داشته‌ام صورت گرفته است که گزارش آن نیز پیش از این به صورت مبسوط تقدیم وزارت محترم علوم، تحقیقات و فناوری گردید.
اینجانب در بهار سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی) به دعوت آقای دکتر نژادهاشمی، دانشیار گروه مهندسی کشاورزی دانشگاه ایالتی میشیگان (Michigan State University)، جهت گذراندن دوره فرصت مطالعاتی ۶ماهه دوره دکتری تخصصی خودم سفری به کشور آمریکا، ایالت میشیگان، شهر ایست لنسینگ (East Lansing) داشتم. با توجه به کاربرد فراوان تأمین بهینه آب در حوضه‌های آبریز بر مبنای اهداف توسعه پایدار اجتماعی-اقتصادی و زیست‌محیطی به خصوص در شرایط عدم‌قطعیت‌های مربوط به تغییرات اقلیم و بارش، موضوع اصلی مورد بحث در این دوره فرصت مطالعاتی مدل‌سازی هیدرولوژیکی و هیدروژئولوژیکی منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی حوضه‌های آبریز کشف‌رود و قره‌قوم بر مبنای تحلیل عدم‌قطعیت‌های حاصل از تغییرات هواشناسی و اقلیمی و در شرایط ارزیابی ریسک تصمیم‌گیری و همچنین انتخاب الگوی بهینه کشت در حوضه آبریز Saginaw در ایالت میشیگان بود. این دوره پژوهشی بسیار مفید و ارزشمند با انتشار یک مقاله JCR در ژورنال معتبر Q1 تحت عنوان Journal of Environmental Management و نیز یک مقاله علمی-پژوهشی در مجله تحقیقات منابع آب ایران (جزء ۱۰ نشریه برتر فنی و مهندس کشور) و همچنین سه مقاله کنفراسی در کشورهای آمریکا و آلمان همراه بود. شایان ذکر است که همچنین اینجانب در سال ۱۳۹۵ (۲۰۱۶ میلادی) در شمار پژوهشگران برگزیده در سطح بین‌المللی از سوی جامعه جهانی تصمیم‌گیری چندمعیاره انتخاب شده و موفق به دریافت کمک‌هزینه برای شرکت در دوازدهمین رویداد جهانی MCDA/M Summer School در کشور برزیل گردیدم.
* لزوم استفاده اساتید دانشگاه از فرصت‌های تحقیقاتی خارج از کشور و نیز داخل کشور را چگونه تبیین می‌کنید؟
امروزه با توجه به محدودیت منابع مالی دانشگاه‌ها و صنایع داخلی، لزوم تمرکز بر کسب تجربیات بین‌المللی و استفاده از امکانات آن‌ها برای پیشبرد کیفی تحقیقات و حتی اخذ گرنت‌ها و کمک‌هزینه‌های بین‌المللی جهت ارزآوری به کشور بر کسی پوشیده نیست. از طرفی تأمین نیازهای پژوهشی و کاربردی صنایع در داخل کشور توسط دانشگاه‌ها برای حل مشکلات و معضلات صنایع داخل کشورمان، نیز در اولویت می‌باشند. بنابراین فرصت‌های مطالعاتی بین‌المللی می‌توانند با کسب تجربیات بین‌المللی تؤام با اخذ گرنت‌ها و ارزآوری به داخل کشور توسط اعضای محترم هیأت علمی در دانشگاه‌های کشورمان همراه باشد و قطعاً این تجربیات می‌تواند در حل مسائل داخل کشور در قالب فرصت‌های تحقیقاتی داخلی همراه باشد که قطعاً منجر به عقد قراردادهای طرح‌های پژوهشی و ارتباط با صنعت در این زمینه خواهد شد. اینجانب نیز تلاش داشته و دارم تا از هر دوی این فرصت‌ها استفاده بهینه کرده تا این بهره‌وری را برای دانشگاه و کشورم به ارمغان بیاورم. بنابراین همانطور که از نام این فرصت‌ها نیز بر می‌آید، فرصت‌های مطالعاتی خارج و داخل کشور واقعاً یک فرصت مناسب هستند برای مطالعه کردن، تجربه نمودن و دانش‌افزایی علاوه بر کسب منابع مالی خوب جهت پیشبرد تحقیقات که باید آن‌ها را مغتنم شمرد. خصوصاً فرصت‌های کوتاه‌مدت که موجب استفاده بهینه از دوران تعطیلات آموزشی در دانشگاه نیز می‌شوند. اگرچه در کنار فرصتی که این دوره‌ها جهت تمرکز بر پروژه‌های تحقیقاتی در اختیار می‌گذراند، آشنایی با پژوهشگران، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در سطح بین‌المللی و ملی مولّد ایده‌هایی نوین جهت ارتباطات آینده و استفاده در پژوهش‌های آتی هستند و به نوبه خود موجب افزایش کیفیت پژوهش‌ها و در نتیجه‌ی آن افزایش اعتماد به نفس پژوهشگران داخلی شده که بسیار ارزشمند است.
* چه پیشنهاداتی جهت ارتقای پژوهش در دانشگاه دارید؟
همانطور که مستحضر هستید، تغییرات اخیر نرخ ارز مشکلات متعددی در زمینه‌ی انجام فرصت‌های مطالعاتی کوتاه‌مدت ایجاد کرده است. چرا که دریافت گرنت‌های بین‌المللی برای پژوهش‌های کوتاه‌مدت به مراتب دشوارتر از دوره‌های طولانی‌مدت بوده و در بسیاری اوقات نیاز به استفاده از منابع داخلی جهت انجام آن‌ها می‌باشد. لذا ضمن سپاس و قدردانی از مسؤولین محترم دانشگاه در بخش‌های مختلف جهت برقراری گرنت‌های پژوهشی جهت انجام دوره‌های کوتاه‌مدت خارج از کشور که به حق نیز در زمینه ارتقاء پژوهش در فضای دانشگاه دلسوزانه و راه‌گشا نیز می‌باشد، پیشنهاد می‌شود ساز و کارهایی جهت اختصاص گرنت داخلی به صورت ارزی داشته باشند تا این گرنت مستقل از تغییرات نرخ ارز باشد. همچنین اختصاص گرنت به فرصت‌های داخل کشور می‌تواند بسیار تأثیرگذار باشد و در واقع هزینه‌‌ای است که می‌تواند انعقاد قراردادهای ارتباط با صنعت توسط اعضای محترم هیأت علمی و درآمدزایی حاصل از اتمام این طرح‌ها را برای اساتید و نیز دانشگاه به همراه داشته باشد. یکی دیگر از مشکلات جدی در زمینه‌ی دریافت گرنت‌های بین‌المللی، چه در زمینه فرصت‌های مطالعاتی خارج از کشور و چه در زمینه کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی، عدم اتصال شبکه‌ی بانکی کشورمان یا در برخی مواقع اتصال ناقص آن به شبکه بانکی بین‌المللی است که انتظار می‌رود با ایجاد مسیری امن، این مهم برای پژوهشگران، متخصصین و اساتید داخلی، تسهیل گردد. همچنین پیشنهاد می‌گردد با توجه به ساز و کار بسیاری از گرنت‌های بین‌المللی، امکان استفاده از فرصت‌های مطالعاتی طولانی‌مدت (فرصت‌هایی با دوره‌ی یک تا حدود ۲ سال) بیش از پیش برای محققین داخلی فراهم شود. چرا که بسیاری از تحقیقات مستلزم حضور اساتید و پژوهشگران بیش از مدت معمول فرصت‌های مطالعاتی کوتاه‌مدت شش‌ماهه هستند.
* حرف پایانی
در پایان از جنابعالی که با صبر و دقت به این گفتگو گوش جان سپردید و قطعاً درخواست‌ها و پیشنهادات ما را به اطلاع مسؤولین محترم ذی‌ربط در دانشگاه می‌رسانید؛ صمیمانه سپاسگزارم. در کنار بحث فرصت مطالعاتی که دغدغه‌ها و پیشنهادات مربوط به آن پیش‌تر نیز توسط همکاران ارجمندم بیان شده است، یکی از مواردی که برخی از اساتید و محققان دانشگاه حکیم سبزواری با آن روبه‌رو هستند، بعضاً فضای اندک آموزشی و تحقیقاتی و در بسیاری از موارد امکانات محدود پژوهشی است. به‌طوری‌که علاوه بر جلسات با نمایندگان صنعت، به دلیل کمبود فضای آموزشی، حتی برخی کلاس‌ها و جلسات دوره‌ی کارشناسی‌ارشد نیز در اتاق اساتید برگزار می‌شود. همچنین با توجه به استفاده از محاسبات و تحلیل‌های عددی و یا کارهای آزمایشگاهی توسط اساتید محترم دانشکده فنی و مهندسی، نیاز به وجود سیستم‌های پردازش‌گر تحلیلی پیشرفته و نیز فضا و تجهیزات آزمایشگاهی به شدت محسوس می‌باشد. لذا در این راستا از مسؤولین محترم مربوطه در دانشگاه علی‌رغم درک مشکلات و دغدغه‌های این عزیزان، صمیمانه تقاضا دارم این مسائل مهم را به بهترین شکل که صلاح می‌دانند حل و مرتفع نمایند. چرا که ارتقای هر دانشگاه در گروی فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی و صنعتی اساتید و محققان آن دانشگاه است، و اولین شرط انجام پژوهش‌های مفید کاربردی و پژوهشی با کیفیت و حائز اهمیت، داشتن مکانی مناسب جهت تمرکز و انجام آن است.