تعریف شرکت تضامنی
طبق ماده ۱۱۶ قانون تجارت شرکت‌های تضامنی شرکتی است که در تحت اسم مخصوص برای امور تجارتی بین دو و یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. اگر دارایی شرکت برای تأدیه تمام قروض کافی نباشد هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است- هر قراردادی که بین شرکا برخلاف این ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث کان لم یکن خواهد بود. بنابراین شرکا شرکت مسئول پرداخت کلیه دیون و تعهدات شرکت می‌باشند علاوه بر آن مسئولیت تضامنی نیز دارند. یعنی در صورت کسر سرمایه ، هر یک از آن‌ها به تنهایی در مقابل طلبکاران و اشخاص ثالث برای تأدیه تمام حقوق آن‌ها مسئول‌اند. مثلا شرکتی که بین پنج نفر با سرمایه یک میلیون ریال تشکیل شود هر گاه دو میلیون ریال قروض شود نسبت به یک میلیون ریال که علاوه بر استهلاک سرمایه بقیه طلب بستانکاران هر پنج نفر شریک متضامنا مسئول پرداخت آنند و طلبکاران می‌توانند به هر یک از شرکا که خواهند با هر پنج نفر آن‌ها متضامنا مراجعه کرده طلب خود را وصول نمایند. تعقیب یکی از شرکا و مطالبه کلیه طلب مانع از مطالبه از دیگری نخواهد بود، البته شریکی که در چنین موقعی طلب بستانکاران را پرداخته، می‌تواند به یکی از شرکا خود مراجعه و سهم زیان آن‌ها را به تناسب سرمایه‌ای که در شرکت داشته‌اند وصول نماید.
اهمیت شرکت تضامنی به قدری است که هرگاه شرکا به خلاف آن در شرکت نامه تراضی نمایند گرچه باطل نبوده و بین خودشان مؤثر و نافذ است ولی در مقابل بستانکاران به هیچ‌وجه ارزشی نخواهد داشت.
شرکت تضامنی، شرکتی است که تحت نام مخصوص برای امور تجاری بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. اگر دارایی شرکت برای تأدیه‌ی تمام قروض کافی نباشد؛ هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض شرکت است. هر قراری که بین شرکا برخلاف این، ترتیب داده شده باشد در مقابل اشخاص ثالث، کان لم یکن خواهد بود. در نام شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت تضامنی» و لااقل اسم یک نفر از شرکا ذکر شود.
مدارک شرکت تضامنی برای ثبت:
- دو برگ تقاضانامه
- دو برگ شرکتنامه
- دو نسخه اساس‌نامه
- فتوکپی شناسنامه‌ی شرکا
- مجوز از مراجع ذیصلاح در صورت نیاز.
تشکیل شرکت
شرکت تضامنی موقعی تشکیل می‌شود که دو امر واقع شده باشد:
شرکتنامه مطابق قانون تنظیم شده باشد.
تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم الشرکه غیر نقدی تماما تقویم و تحویل شده باشد.
شرکت‌های تضامنی غالبا احتیاج به اساس‌نامه ندارند ولی اگر قراری بین شرکا باشد که با تراضی قبلی بوده و محتاج به تعیین تکلیف باشد در اساس‌نامه قید می‌شود، زیرا معمولا در شرکتنامه آن چه ذکر می‌شود امور اساسی شرکت است از قبیل :
- اسم شرکت
- موضوع شرکت
- مدت شرکت
- سرمایه و حصه هر یک از شرکا ء اعم از نقدی و غیر نقدی با ذکر نام شرکا
- تقسیم سود و زیان
- مقررات راجع به فسخ شرکت و فوت شرکا
شرکتنامه مهم‌ترین پایه و اساس شرکت است و مسلم است که به هیچ‌وجه نمی‌توان آن را تغییر داد مگر به رضایت تمام شرکا. سرمایه نیز باید تماما پرداخت شده باشد اعم از نقدی یا غیر نقدی. در تقویم سهم الشرکه غیر نقدی، در شرکت تضامنی قانون مقررات خاصی معمول نداشته، زیرا به نحوی که دیدیم در شرکت‌های سهامی پس از واگذاری چیزی که در ازاء آن سهم داده می‌شود، شریک تعهدی ندارد؛ و در شرکت‌های با مسئولیت محدود اگر سهم الشرکه غیرنقدی کمتر از ارزش واقعی تقویم شود شرکا متضامنا مسئول‌اند. ولی در این قبیل شرکت‌ها، اساس آن است که شرکا مسئول کمبود سرمایه باشند؛ بنابراین قید آن در این مورد لزومی ندارد، و اگر سهم الشرکه، غیر نقدی یکی از شرکا کمتر از قیمت واقعی تقویم شده باشد سایر شرکا به ضرر خودشان اقدام کرده‌اند. فقط در ماده ۱۱۸ به این عبارت مرقوم شده «شرکت تضامنی وقتی تشکیل می شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه و سهم الشرکه غیر نقدی تقویم و تسلیم شده باشد».
نام شرکت
قانون یکی از شرایط شرکت تضامنی را داشتن «اسم مخصوص» دانسته و به شرح ماده ۱۱۷ قانون «در اسم شرکت تضامنی باید عبارت (شرکت تضامنی) و لااقل اسم یکی از شرکاء ذکر شود. در صورتی که اسم شرکت مشتمل بر اسامی تمام شرکاء نباشد باید بعد از اسم شریک یا شرکائی که ذکر شده است عبارتی از قبیل (و شرکاء) یا (برادران) قید شود.
چون شرکت دارای شخصیت حقوقی است از آن جهت باید مانند یک شخص طبیعی اسم داشته باشد و نام لااقل یک شریک در آن ذکر شده و به بقیه شرکا اشاره شده باشد.
مانند شرکت تضامنی احمد محسنی و شرکا، یا شرکت تضامنی برادران رفعت.
قید کلمه (شرکت تضامنی) از دو جهت است: یکی اینکه معرف شخصیت حقوقی شرکت بوده و آن را از شخصیت شرکایی که به نام آن‌ها نامیده می‌شود متمایز نماید.
دیگر اینکه این موضوع به نفع شرکت و معرف ضمانت شرکا می‌باشد.
نام شرکت همان نام تجارتی آن است ولی قابل انتقال نیست زیرا دیگری نمی‌تواند از عنوان آن استفاده نموده و نام و اعتبار اشخاص را برای خود نام تجارتی قرار دهد. اگر شریکی که شرکت به نام او نامیده می‌شود فوت نماید و یا از شرکت خارج شود مسلم است که نام او هم از شرکت حذف خواهد شد و شرکت به نام دیگران نامیده می‌شود.