ازآنجا که ارث و توارث جزو کاربردی ترین مباحث در احوال شخصیه و امکان حدوث آن برای افراد جامعه بسیار است لذا دانستن برخی جزئیات برای افرادی که نیازمند اخذ گواهی حصر وراثت مورثشان شده‎اند مانند آنکه از میان بازماندگان متوفی چه کسی وارث متوفی است؟ موانع موجود بر سر راه رسیدن بازمانده‎ی متوفی به ترکه چیست؟ برای اخذ گواهی انحصار وراثت به کجا مراجعه کنیم و چه مدارکی را تهیه و ارائه نماییم؟ انواع گواهی حصر وراثت کدام است؟ اعتبار گواهی حصر وراثت چگونه است؟ ضروری است؛ از اینرو انجمن علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی با همکاری دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری بر آن شد تا با برگزاری کارگاهای عملی و کاربردی برای اقشار مختلف از جمله دانشجویان مرتبط و غیر مرتبط و اساتید و کارکنان دانشگاه پیوندهای موجود میان مباحث فقهی و حقوقی در پاسخ به این سوالات را ارائه دهد.
در همین راستا کارگاه آموزشی تحت عنوان «بایسته‎های ارث و انحصار وراثت در فقه و قانون مدنی ایران» در روز سه‎شنبه مورخه  29/8/ 1397 توسط خانم دکتر ثمانه علوی؛ دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد و جناب آقای علی خوشبخت؛ دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه آزاد واحد سمنان و وکیل پایه یک دادگستری در تالار اسرار دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری برگزار گردید که ذیلا به گوشه‎ای از نکات ارائه شده در این کارگاه آموزشی اشاره می‎گردد…
مساله ارث همانند نکاح و طلاق و نسب یکی از موضوعات احوال شخصیه است و مقررات مربوط به آن تماماً از فقه امامیه اقتباس شده است و از جمله تاسیسات حقوقی و اجتماعی است که قواعد و اصول حقوقی در آن کمتر به کار رفته است. دشواریهای محاسبه سهم الارث وراث که از جمله پیچیده ترین محاسبات حقوقی محسوب میگردد، بر هیچ حقوقدانی پوشیده نیست؛ به نحویکه در هنگام تدریس مبحث ارث در رشته های فقه و حقوق در حوزه و دانشگاه، از جمله دغدغه های اصلی اساتید، طلاب و دانشجویان مساله محاسبه و نحوه تقسیم ترکه بین وراث متوفی است.
از آنجایی که غالب مدعوین کارگاه آموزشی، دانشجویان رشته فقه و دانشجویان رشته حقوق دانشگاه‎های سبزوار اعم از دانشجویان دانشگاه حکیم سبزواری، دانشگاه آزاد سبزوار، دانشگاه پیام نور سبزوار و دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی شماره 2 سبزوار بودند سعی شد مباحث در دو بخش فقهی و حقوقی ارائه گردد؛ بخش اول، مباحث فقهی ارث با استفاده از پاورپوینت و با استفاده از چارت و نمودار درجهت فهم آسانتر و بهتر مباحث توسط خانم دکتر ثمانه علوی ارائه گردید؛ و بخش دوم مباحث حقوقی و نحوه اخذ گواهی انحصار وراثت توسط آقای علی خوشبخت با طرح دو سوال و درخواست از دانشجویان برای پاسخ دادن به آن توضیح داده شد که بخشی از مباحث آن بدین شرح است؛
هرکسی که به نحوی در اموال متوفی حق دارد و به اصطلاح ذینفع است، می تواند از شورای حل اختلاف شهری که آخرین اقامتگاه متوفی در آن بوده است درخواست انحصار وراثت کند خواه وراث او، خواه موصی له، خواه طلبکاران وی.
برای گرفتن گواهی انحصار وراثت هم‎زمان با مراجعه به شورای حل اختلاف متقاضی باید مشخصات کامل خود و وراث و نسبتشان با متوفی را در فرم درخواست نوشته همراه با کپی مصدق گواهی فوت و کارت ملی متوفی و کارت ملی وراث، آن را امضاء و با الصاق تمبر دادرسی معادل 750000 ریال تحویل شورای حل اختلاف نماید. در صورت عدم همکاری یا عدم دسترسی به کارت ملی وراث، متقاضی می‎تواند از شورای حل اختلاف بخواهد که مشخصات سجلی وراث از اداره ثبت احوال استعلام گردد.
ازآنجایی‌که گواهی حصر وراثت ممکن است به نحو محدود یا نامحدود مورد درخواست متقاضی واقع شود؛ در گواهی حصر وراثت محدود که تا سقف 30000000 ریال اعتبار و کارآیی دارد شورای حل اختلاف پس از اخذ گواهی سه تن از شهودی که متقاضی برای تبیین اسامی وراث و نسبتشان با متوفی معرفی نموده است بلافاصله مبادرت به صدور گواهی حصر وراثت می‎نماید ولیکن در گواهی حصر وراثت نامحدود که اعتبار آن سقفی از جهت ارزش مالی ندارد، پس از استماع گواهی گواهان، شورای حل اختلاف دستور به درج درخواست متقاضی مبنی بر صدور گواهی حصر وراثت با ذکر مشخصات متوفی و وراث ادعایی را برای یک نوبت دریکی از روزنامه‎های کثیرالانتشار صادر می‎کند و به هزینه شخصی متقاضی این مهم انجام می‎پذیرد تا پس از سپری شدن یک ماه از نشر این آگهی و عدم اظهار ادعایی مخالف با درخواست متقاضی، گواهی حصر وراثت نامحدود صادر و تسلیم متقاضی گردد…
این جلسه با دعوت از حضار برای بیان پرسش‌های خود ادامه یافت و در پایان جناب آقای خوشبخت با اهداء کارت‌های هدیه جهت خریداری کتاب به دانشجویی که توانسته بود به هر دو سؤال ایشان پاسخ دهد دانشجویان را به مطالعه کتاب و استفاده حداکثری از ظرفیت‎های دانشگاه حکیم نظیر اساتید مجرب توصیه نمودند. در پایان خانم دکتر ثمانه علوی از حمایت‎های ریاست محترم دانشکده الهیات جناب آقای دکتر سید محمدکاظم علوی و انجمن علمی گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی در برگزاری این کارگاه تقدیر و تشکر نمودند و اظهار امیدواری کردند که در آینده نیز شاهد برگزاری چنین کارگاه‌هایی باشیم.