تعریف تاب‌آوری رسانه و ضرورت آن
تعریف تاب‌آوری رسانه به معنای توانایی رسانه‌ها در مقابله با بحران‌ها و حفظ استمرار فعالیت‌های خبری است.
تعریف تاب‌آوری رسانه به معنای ظرفیت نظام رسانه‌ای برای حفظ عملکرد پایدار، انتشار اطلاعات دقیق و ایفای نقش نظارتی خود در شرایط بحرانی (نظیر جنگ، فیلترینگ، فشار سیاسی یا اختلالات فنی) است تا امنیت خبری جامعه تأمین شود
دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار رسانه تاب آوری در ادامه آورده است تعریف تاب‌آوری رسانه مستلزم درک نقش رسانه ها در شکل دهی به دیدگاه ها و باورهای ما است.
رسانه، در گسترده‌ترین معنای خود، به هر ابزار، کانال یا سیستمی اطلاق می‌شود که امکان انتقال اطلاعات، ایده‌ها، پیام‌ها یا محتوا را از فرستنده به گیرنده فراهم می‌کند.
این مفهوم، از غارنگاره‌های پیشاتاریخ تا پلتفرم‌های پیچیده دیجیتال امروزی را در بر می‌گیرد.
رسانه ستون جامعه مدرن است؛ آنها آگاهی می‌بخشند، افکار عمومی را شکل می‌دهند، بر فرهنگ تأثیر می‌گذارند،بر قدرت نظارت دارند و بستری برای گفت‌وگوی اجتماعی فراهم می‌کنند.
درک عمیق انواع رسانه و به ویژه مفهوم تاب‌آوری رسانه، برای تحلیل بقا و تأثیرگذاری آنها در جهانی پرتلاطم ضروری است.
*رسانه‌های چاپی (سنتی و پایه)
رسانه‌های چاپی، قدیمی‌ترین شکل رسانه‌های جمعی مدرن، شامل روزنامه‌ها، مجلات، کتاب‌ها، بروشورها و نشریات ادواری می‌شوند.
قدرت اصلی رسانه‌های چاپی در عمق تحلیل، ماندگاری فیزیکی و اعتبار تاریخی نهفته است.
روزنامه‌ها با پوشش خبری محلی و ملی، و مجلات با تمرکز تخصصی‌تر (سیاست، مد، علم) شناخته می‌شوند.
هماکنون شاهد آن هستیم که این بخش به شدت تحت تأثیر ظهور اینترنت و تغییر عادات مخاطب قرار گرفته است.
چالش‌هایی مانند کاهش فروش، کاهش آگهی‌های چاپی و رقابت با محتوای رایگان آنلاین، بقای آنها را تهدید می‌کند.
تاب‌آوری رسانه چاپی مستلزم نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار (مانند دیواری‌های پرداختی)، تمرکز بر ژورنالیسم تحقیقی عمیق، تنوع بخشیدن به پلتفرم‌ها (نسخه‌های دیجیتال) و تقویت ارتباط با مخاطبان وفادار است.
*رسانه‌های پخش (رادیو و تلویزیون)
رسانه‌های پخش سیگنال‌های صوتی و تصویری را به صورت همگانی منتشر می‌کنند.
رادیو با دسترسی آسان، سرعت، هزینه پایین و ماهیت همراهی‌کننده (خصوصاً در خودرو یا مناطق دورافتاده) متمایز می‌شود.
تلویزیون برای چندین دهه با ترکیب صدا و تصویر متحرک، قدرتمندترین ابزار تأثیرگذاری فرهنگی و خبری جمعی بوده است.
چالش‌های پیش‌رو شامل رقابت با استریمینگ، تکه‌تکه‌شدن مخاطب، هزینه‌های تولید بالا و تغییرات نظارتی است. تقویت تاب‌آوری رسانه پخش نیازمند سرمایه‌گذاری در محتوای باکیفیت و انحصاری، توسعه خدمات بر اساس تقاضا (VOD)، ادغام با پلتفرم‌های دیجیتال و استفاده از داده برای درک بهتر مخاطب است.
*رسانه‌های دیجیتال (اینترنتی و نوظهور)
این دسته پویاترین و گسترده‌ترین نوع رسانه در عصر حاضر است و شامل وبسایت‌های خبری، پورتال‌ها، وبلاگ‌ها، پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی (فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام، تیک‌تاک)، پادکست‌ها، خبرخوان‌ها، خبرگزاری‌های آنلاین و سرویس‌های استریمینگ (نظیر یوتیوب، نتفلیکس) می‌شود.
مزیت اصلی آنها شامل دسترسی جهانی، سرعت بی‌نظیر انتشار، تعامل بالا، شخصی‌سازی محتوا و هزینه‌های نشر نسبتاً پایین است
. با این وجود، با چالش‌های عمیقی مانند گسترش اخبار جعلی، نقض حریم خصوصی، اشباع اطلاعات، بی‌ثباتی الگوریتم‌ها و مدل‌های درآمدی چالش‌برانگیز (وابستگی به تبلیغات) روبرو هستند.
تاب‌آوری رسانه دیجیتال در گرو شفافیت، اعتمادسازی، تنوع‌بخشی به منابع درآمدی (اشتراک، محتوای پرمیوم، رویدادها)، تطبیق پذیری سریع با فناوری‌های جدید و سرمایه‌گذاری بر روی امنیت سایبری است.
*رسانه یاهمان شبکه های اجتماعی (بستر تعاملی و دوطرفه)
رسانه‌های اجتماعی، زیرمجموعه‌ای قدرتمند و تأثیرگذار از رسانه‌های دیجیتال هستند که بر ایجاد و اشتراک‌گذاری محتوا توسط کاربران و تعاملات اجتماعی متمرکزند.
آنها نه تنها کانال انتشار محتوای حرفه‌ای هستند، بلکه خود به صحنه‌های اصلی خبرسازی، بسیج اجتماعی و شکل‌گیری گفتمان تبدیل شده‌اند. چالش‌های منحصربه‌فرد آنها شامل مدیریت انبوه اطلاعات نادرست، مبارزه با نفرت‌پراکنی، حفاظت از کاربران (به‌ویژه کودکان)، فشارهای سیاسی و تنظیم‌گری است. تقویت **تاب‌آوری رسانه** اجتماعی مستلزم توسعه ابزارهای پیشرفته اعتبارسنجی محتوا، سیاست‌گذاری شفاف و منصفانه، شفافیت در عملکرد الگوریتم‌ها، سرمایه‌گذاری بر روی تعدیل محتوای انسانی و ماشینی و پاسخگویی فعال به نگرانی‌های جامعه است.
*تعریف تاب‌آوری رسانه و ضرورت آن
تاب‌آوری رسانه ظرفیت سازمان‌ها، پلتفرم‌ها و سیستم‌های رسانه‌ای برای پیش‌بینی، جذب، تطبیق و بهبودی پایدار در مواجهه با شوک‌ها و فشارهای شدید است.
این شوک‌ها می‌توانند اقتصادی (رکود، کاهش آگهی)، فناورانه (تغییرات پرشتاب، اختلال سایبری)، سیاسی (سرکوب، سانسور، تغییر قوانین محدودکننده)، اجتماعی (کاهش اعتماد عمومی، حملات سازمان‌یافته) یا طبیعی (بلایایی که زیرساخت را تخریب می‌کند) باشند. در عصری که رسانه‌ها با تهدیدهای بی‌سابقه و چندوجهی (از جمله حملات به استقلال و حیثیت آنها) روبرو هستند،
تاب‌آوری رسانه شرط بقا و انجام مأموریت آنهاست. یک رسانه تاب‌آور قادر است در بحران‌ها به حیات خود ادامه دهد، به وظیفه اطلاع‌رسانی وفادار بماند و حتی از چالش‌ها بعنوانفرصترشداستفاده کند.
*راهبردهای مهم تقویت تاب‌آوری رسانه
تقویت تاب‌آوری رسانه مستلزم اتخاذ راهبردهای متنوع در سطوح مختلف است:
*تنوع درآمدی و کاهش وابستگی به یک منبع (مثل آگهی چاپی یا دیجیتال) از طریق اشتراک‌ها، کمک‌های مردمی، برگزاری رویدادها، تولید محتوای پرمیوم، مشاوره و خدمات آموزشی یک روش بسیار شناختهشده در تاب آوری رسانه است.
*سرمایه‌گذاری بر کیفیت و اعتماد و تمرکز بر ژورنالیسم دقیق، منصفانه و مستقل به عنوان مزیت رقابتی اصلی برای جلب و حفظ مخاطب وفادار. شفافیت در روش‌های کاری و تصحیح اشتباهات عامل دیگری در تاب آوری رسانه است.
*انعطاف‌پذیری در برخوداری از فناورهای نوین و استفاده از زیرساخت‌های ابری، پلتفرم‌های چندکاناله، و اتوماسیون برای مقابله با اختلالات و افزایش کارایی. امنیت سایبری حیاتی ودر تاب آوری انواع رسانه واقعا مهم است.
*توانمندسازی و امنیت نیروی انسانی کهمیتواندشامل آموزش مستمر روزنامه‌نگاران، حمایت روانی از آنها در مواجهه با تهدیدها و فشارها، و تأمین امنیت فیزیکی و حقوقی از آنها باشدعاملبسیتر مهم دیگری است.
*سازگاری و نوآوری مستمر وهمچنین رصد روندها، آزمایش مدل‌های جدید محتوایی و توزیع، و آمادگی برای تغییر سریع استراتژی همموضوع قابل توه دیگری است.
*عوامل بیرونی و آینده تاب‌آوری رسانه
تاب‌آوری رسانه تنها به اقدامات خود رسانه‌ها وابسته نیست.
اگرچه تعریف تاب‌آوری رسانه شامل توانایی نهادهای خبری در تطبیق سریع با تهدیدهای نوظهور (مانند حملات سایبری، محدودیت‌های دسترسی اینترنت یا گسترش اخبار جعلی) از طریق توسعه زیرساخت‌های پشتیبان، راهبردهای محتوایی انعطاف‌پذیر و تربیت نیروی انسانی متخصص می‌گردد
محیط بیرونی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد:
*چارچوب‌های قانونی حمایتی و قوانینی که استقلال رسانه‌ها را تضمین، از منابع خبری محافظت، شفافیت در مالکیت را الزامی و دسترسی به اطلاعات را تسهیل کنند.
*سواد رسانه‌ای جامعه و مخاطبانی که توانایی نقد و تحلیل محتوا را داشته باشند، به اخبار معتبر ارج می‌نهند و حاضرند برای آن هزینه کنند، پایه‌های محکمی برای رسانه‌های تاب‌آور هستند.
*حمایت‌های مالی و نهادی و نقش بنیادهای مستقل، سازمان‌های بین‌المللی و حتی دولت‌ها (با رعایت استقلال) در تأمین بودجه پروژه‌های خاص یا حمایت از رسانه‌های محلی و تخصصی در معرض خطر.
و همکاری‌های رسانه‌ای و به اشتراک‌گذاری منابع، داده و حتی محتوا در مواقع بحران (مثلاً بلایای طبیعی) می‌تواند از مهمترین عوامل اثر گذار بیرونی بر تاب آوری رسانه باشند.
به این ترتیب روشن شده است تاب‌آوری رسانه در گرو ترکیبی از نوآوری داخلی (مدل‌های کسب‌وکار، محتوای جذاب و معتبر، فناوری) و ایجاد محیط بیرونی مساعد (قانونی، اقتصادی، اجتماعی) است. تاب آوری رسانه شامل آگاهی انتقادی از تکنیک های مورد استفاده رسانه ها برای تاثیرگذاری بر مخاطبان است.تعریف تاب‌آوری رسانه به معنای توانایی رسانه‌ها در مقابله با بحران‌ها و حفظ استمرار فعالیت‌های خبری است.
