تاب آوری در شرایط جنگ به معنای توانایی فرد و جامعه برای مقابله، سازگاری و بازیابی سلامت روانی و جسمی در مواجهه با فشارهای شدید ناشی از جنگ است.
نخستین گام در ایجاد تاب آوری و حفظ سلامت روان در چنین شرایط بحرانی، ایجاد حس امنیت و تأمین نیازهای اولیه افراد است.
این نیازها شامل غذا، آب، پناهگاه و مراقبت‌های پزشکی می‌شود که پایه‌های اساسی برای احساس امنیت روانی به شمار می‌روند.
حفظ امنیت ملی و پایداری اجتماعی در دوران جنگ از مهم‌ترین وظایف رسانه‌هاست که نقشی اساسی در تقویت تاب‌آوری جامعه ایفا می‌کنند.
رسانه‌های مرجع با ارائه اطلاعات معتبر و مقابله با شایعات، موجب ایجاد حس امنیت و آرامش روانی در مردم می‌شوند و از این طریق همبستگی ملی را تقویت می‌کنند.
در شرایط جنگ روانی و ادراکی، رسانه‌ها باید با برجسته‌سازی توانمندی‌ها و دستاوردهای ملی، امیدآفرینی کنند و انسجام اجتماعی را حفظ نمایند تا جامعه در برابر فشارهای دشمن مقاومت کند.
رسانه‌ها با افشای ضعف‌ها و ناتوانی‌های جبهه مقابل، روحیه دشمن را تضعیف کرده و به تقویت روحیه ملی و مقاومت کمک می‌کنند.
تولید محتوای کیفی و بازنمایی درست جنگ در آثار رسانه‌ای، از دیگر وظایف مهم رسانه‌هاست که به حفظ هویت ملی و مقابله با تهدیدات نرم‌افزاری دشمن کمک می‌کند.
رسانه‌ها با روایتگری دقیق و استفاده از فضای مجازی، باید در برابر روایت‌های جعلی دشمن ایستادگی کنند و با تولید محتوای فاخر، عملیات روانی دشمن را مسدود نمایند.
تاب‌آوری رسانه‌ای اینجاست که به معنای توانایی رسانه‌ها در حفظ آرامش روانی، ایجاد امید و تقویت وحدت ملی در شرایط بحرانی است که نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ امنیت ملی و پایداری اجتماعی دارد و بدون آن، جامعه در برابر تهدیدات جنگی و روانی آسیب‌پذیر خواهد بود.
در شرایط جنگ، فشارهای روانی ناشی از ترس، اضطراب و ناامنی سلامت روانی افراد را تهدید می‌کند و می‌تواند به فروپاشی اجتماعی منجر شود.
به همین جهت ایجاد شبکه‌های حمایتی اجتماعی و تقویت همبستگی ملی از جمله اقدامات حیاتی است که به تقویت تاب آوری روانی-اجتماعی کمک می‌کند.
پزشکی اجتماعی با تمرکز بر عوامل اقتصادی، فرهنگی و محیطی، نقش کلیدی در توانمندسازی گروه‌های آسیب‌پذیر و کاهش نابرابری‌ها دارد که این امر زمینه‌ساز تاب آوری جامعه می‌شود.
یکی دیگر از گام‌های مهم در حفظ سلامت روان در جنگ، مدیریت احساسات و هیجانات است.
پذیرش و نامگذاری هیجاناتی مانند ترس، خشم و اضطراب، به جای سرکوب آن‌ها، از فشار روانی می‌کاهد و پایه بسیاری از درمان‌های روانشناختی مبتنی بر تروماست.
همچنین حفظ عادات روزمره و ایجاد حس پیش‌بینی‌پذیری و کنترل، به افراد کمک می‌کند تا بهتر با بحران‌های روانی مقابله کنند.
رسانه‌ها در شرایط جنگ نقش بسیار مهمی در تقویت تاب آوری روانی دارند.
رسانه‌های تاب‌آور با ارائه اطلاعات معتبر و مقابله با شایعات، حس امنیت را در جامعه افزایش می‌دهند و به تقویت همبستگی ملی کمک می‌کنند.
سواد رسانه‌ای نیز به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات نادرست و اخبار تهدیدکننده را تشخیص داده و از پیامدهای منفی روانی آن‌ها جلوگیری کنند.
آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و افزایش آگاهی عمومی درباره تهدیدات جنگ شناختی از دیگر نقش‌های مهم رسانه‌ها در این زمینه است.
رسانه‌ها در شرایط جنگ نقش بسیار مهمی در تقویت تاب‌آوری روانی جامعه ایفا می‌کنند.
در جنگ‌های امروزی که علاوه بر نبردهای فیزیکی، جنگ شناختی و روانی نیز مطرح است، رسانه‌ها به عنوان ابزارهای کلیدی در مقابله با تهدیدات روانی و اطلاعاتی عمل می‌کنند.
تاب‌آوری روانی به معنای توانایی افراد و جامعه در مقابله با فشارها، استرس‌ها و بحران‌های ناشی از جنگ است که رسانه‌ها با ارائه اطلاعات دقیق، به موقع و معتبر، نقش حیاتی در این زمینه دارند.
رسانه‌های تاب‌آور با مقابله با شایعات و اخبار جعلی، ایجاد حس امنیت و همبستگی ملی، به تقویت سلامت روانی و تاب‌آوری روانی جامعه کمک می‌کنند.
این رسانه‌ها با آموزش سواد رسانه‌ای به افراد، به ویژه نیروهای نظامی و فرماندهان، توانایی تشخیص اخبار نادرست و تحلیل انتقادی پیام‌ها را افزایش می‌دهند که این امر مقاومت در برابر جنگ شناختی را ممکن می‌سازد.
علاوه بر این، رسانه‌ها با انتشار اخبار مثبت، داستان‌های موفقیت و تجارب مشترک، حمایت روانی لازم را فراهم می‌آورند و اضطراب و استرس ناشی از بحران‌ها را کاهش می‌دهند.
ایجاد فضای گفتگو و مشارکت اجتماعی توسط رسانه‌ها، شبکه‌های حمایتی را شکل می‌دهد که به تقویت تاب‌آوری فردی و جمعی منجر می‌شود.
افزایش آگاهی، اطلاع‌رسانی صحیح، ایجاد حس همبستگی و آموزش مهارت‌های مقابله با بحران‌ها موجب توسعه وتقویت تاب آوری در شرایط جنگی خواهد بود.
این نقش رسانه‌ها در حفظ انسجام اجتماعی و سلامت روانی جامعه، به ویژه در مواجهه با جنگ‌های شناختی و روانی، غیرقابل انکار است و به حفظ امنیت ملی و پایداری اجتماعی کمک می‌کند.
محدود کردن دسترسی به اخبار و اطلاعات غیرموثق و تمرکز بر منابع خبری معتبر، یکی از راهکارهای کاهش اضطراب و نگرانی در شرایط جنگ است.
شنیدن بیش از حد اخبار، به ویژه از منابع غیررسمی، می‌تواند فشار روانی را تشدید کند. بنابراین، توصیه می‌شود میزان استفاده از اخبار محدود شود و اطلاعات مهم فقط از رسانه‌های رسمی و ملی پیگیری گردد.
تمرین تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، تمرکز حواس و حرکات بدنی ساده نیز در کاهش تنش‌های روانی موثر است.
توجه ویژه به گروه‌های آسیب‌پذیر مانند کودکان و سالمندان در این زمینه اهمیت زیادی دارد. مراقبت از خود و حفظ آرامش، پیش‌نیاز کمک به دیگران در شرایط جنگ است.
تاب آوری در جنگ یک مفهوم چندبعدی است که شامل آمادگی جسمی و روانی، انعطاف‌پذیری، حمایت اجتماعی و مثبت‌اندیشی می‌شود.
حفظ سلامت روانی و جسمی، تطبیق با شرایط غیرمنتظره و بازیابی پس از آسیب‌ها از ارکان اصلی تاب آوری است.
این فرآیند با همکاری نهادهای پزشکی اجتماعی، خانواده، رسانه‌ها و جامعه به بهترین شکل ممکن تحقق می‌یابد.
دکتر محمدرضا مقدسی بنیانگذار رسانه تاب آوری در خاتمه آورده است نخستین گام در تاب‌آوری و سلامت روان در جنگ، ایجاد حس امنیت و تأمین نیازهای اولیه است.
این روند با حمایت‌های اجتماعی، مدیریت هیجانات، نقش فعال رسانه‌ها و مراقبت‌های روانی تکمیل می‌شود.
