رسانه تاب‌آوری:
کلید مدیریت بحران و اعتماد عمومی
رسانه تاب‌آوری یا Media Resilience به توانایی رسانه‌ها و سیستم‌های اطلاع‌رسانی در حفظ دقت، اثربخشی و اعتماد عمومی در شرایط بحران و تغییرات ناگهانی اشاره دارد.
در دنیای پیچیده امروز که رسانه‌ها نقش اصلی در اطلاع‌رسانی و تأثیرگذاری بر افکار عمومی دارند، تاب‌آوری رسانه اهمیت بسیار بالایی یافته است.
رسانه تاب‌آوری شامل توانایی فرد و جامعه در مواجهه با اطلاعات و محتوای رسانه‌ای استرس‌زا یا فشارآور نیز می‌شود.
این توانایی به افراد کمک می‌کند تا اطلاعات درست را از نادرست تشخیص دهند، فشار روانی ناشی از اخبار منفی را مدیریت کنند و در برابر تأثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی مقاومت کنند.
ترکیبی از مهارت‌های سواد رسانه‌ای، خودکنترلی، مدیریت استرس و تاب‌آوری روانی، پایه‌های رسانه تاب‌آوری را شکل می‌دهد و موجب می‌شود افراد در دنیای پر از اطلاعات امروز، با آرامش و تحلیل دقیق محتوا مواجه شوند.
در شرایط بحران‌های طبیعی، اجتماعی یا سیاسی، رسانه تاب‌آوری نقش حیاتی ایفا می‌کند.
این نوع رسانه‌ها می‌توانند اطلاعات دقیق، شفاف و به موقع را منتشر کنند و از انتشار شایعات و اطلاعات نادرست که ممکن است به بی‌ثباتی اجتماعی منجر شود، جلوگیری کنند.
به همین دلیل، تاب‌آوری رسانه نه تنها برای سلامت اجتماعی و امنیت اطلاعاتی حیاتی است، بلکه یکی از ابزارهای کلیدی مدیریت بحران و افزایش اعتماد عمومی محسوب می‌شود.
اهمیت تاب‌آوری رسانه
رسانه‌های تاب‌آور می‌توانند مدیریت بهینه بحران‌ها را تضمین کنند.
در شرایط بحرانی، این رسانه‌ها باید قادر باشند بدون توقف و با استقامت، اطلاعات دقیق و قابل اعتماد را به مخاطبان منتقل کنند تا شایعات و دسیسه‌های اطلاعاتی کمترین تأثیر را داشته باشند.
حفظ استقلال، پایبندی به اخلاق حرفه‌ای و ایجاد فضای امن برای اعتماد عمومی، از ویژگی‌های اصلی رسانه‌های تاب‌آور است.
این رسانه‌ها همچنین با ترویج همکاری، همدلی و مسئولیت‌پذیری، زمینه مشارکت اجتماعی و انسجام جمعی را فراهم می‌کنند.
رسانه تاب‌آوری به عنوان پل ارتباطی بین دولت، نهادهای امدادی و مردم عمل می‌کند و اطلاع‌رسانی سریع و دقیق درباره دستورالعمل‌های ایمنی و کمک‌رسانی را ممکن می‌سازد، که این امر در حفظ جان و ایمنی عمومی حیاتی است.
ارکان کلیدی تاب‌آوری رسانه
تاب‌آوری رسانه از چند رکن اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش حیاتی در افزایش انعطاف، پایداری و پاسخگویی رسانه‌ها دارند:
۱. مصرف‌کنندگان محتوا (Content Consumers): توانایی مخاطبان در تحلیل و ارزیابی اطلاعات و تشخیص محتوای معتبر از نادرست.
2. تولیدکنندگان محتوا (Content Producers): توانمندی رسانه‌ها در تولید محتوای دقیق، بی‌طرفانه، به موقع و با کیفیت بالا.
3. محیط سازمانی (Organizational Environment): زیرساخت‌ها و شرایط سازمانی که فعالیت‌های رسانه‌ای را در بحران و تغییرات ناگهانی پشتیبانی می‌کند.
علاوه بر این، رسانه تاب‌آوری شامل ویژگی‌هایی مانند شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها، داشتن برنامه‌های اضطراری، زیرساخت‌های فناوری امن، آموزش کارکنان، حفظ شفافیت و اعتماد عمومی و تعامل مؤثر با مخاطبان و نهادهای ذیربط است.
ابعاد تاب‌آوری رسانه
از مهم‌ترین ابعاد تاب‌آوری رسانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
*انعطاف‌پذیری ساختاری (Structural Resilience): توانایی سازمان رسانه‌ای در تطبیق سریع با تغییرات و حفظ عملکرد بدون وقفه.
*پایداری عملیاتی (Operational Sustainability): استمرار فعالیت‌ها و خدمات رسانه‌ای حتی در شرایط بحرانی.
*مدیریت بحران و ارتباطات (Crisis Management and Communication): برنامه‌ریزی دقیق برای واکنش به بحران و اطلاع‌رسانی به موقع.
*تاب‌آوری اجتماعی (Social Resilience):تقویت انسجام اجتماعی از طریق ترویج ارزش‌هایی مانند همبستگی و همدلی.
*حمایت از سلامت روان کارکنان (Support for Staff Mental Health): ارائه منابع و حمایت روانی به کارکنان رسانه‌ای در شرایط استرس‌زا.
*مقاومت در برابر نفوذ و تهدیدهای خارجی (Resistance to External Influence):** شناسایی و مقابله مسئولانه با محتوای تحت تأثیر یا حملات بدخیم خارجی.
راهکارهای افزایش تاب‌آوری رسانه
برای افزایش تاب‌آوری رسانه، آموزش مداوم کارکنان، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های فناوری نوین، ایجاد فرهنگ سازمانی مناسب و توسعه شبکه‌های ارتباطی مؤثر ضروری است.
تعامل فعال با مخاطبان و ایجاد اعتماد متقابل نیز از ارکان حیاتی تاب‌آوری رسانه است که موفقیت بلندمدت رسانه را تضمین می‌کند.
دکتر علیرضا صارمی تأکید می‌کند که توسعه تاب‌آوری رسانه، فرایندی چندوجهی است و نیازمند همکاری دولت‌ها، سازمان‌های رسانه‌ای، نهادهای مدنی و مخاطبان می‌باشد.
حمایت از استقلال رسانه‌ها، ارتقای سواد رسانه‌ای جامعه و مقابله با موج اطلاعات نادرست از طریق تاب‌آوری رسانه‌ای، از ضروریات بنیادین سلامت جامعه و امنیت اطلاعاتی کشورها است.
رسانه تاب‌آوری نه تنها موجب حفظ عملکرد و بقا رسانه‌ها در شرایط دشوار می‌شود، بلکه زمینه‌ساز **جامعه‌ای مقاوم، آگاه و هوشیار** است که می‌تواند با چالش‌های پیچیده عصر اطلاعات به شکل مؤثر مقابله کند.
