موسسات غیرتجاری موسساتی هستند که جهت مقاصد غیرتجاری مثل امور علمی ادبی یا امور خیریه و امثال آن تشکیل می‌شوند و تشکیل‌دهندگان آن‌ها ممکن است قصد انتفاع داشته و یا نداشته باشند.
موسسات غیرتجاری به دو قسمت تقسیم می‌شوند:
- موسساتی که هدفشان جلب منافع و تقسیم آن بین اعضا خود نباشد، این گونه موسسات اصطلاحا موسسات غیرانتفاعی نامیده می شود، کیله فعالیت های اجتماعی از قبیل انجمن های اسلامی، تخصصی، علمی خاص ، احزاب سیاسی، موسسات خیریه و صندوق های قرض الحسنه در قالب این گونه موسسات متصور می باشدو موسسین آن هنگامی که درخواست ثبت می نمایند، توسط اداره ثبت شرکت ها، مراتب از اداره کل اطلاعات نیروی انتظامی استعلام می شود و پس از وصول پاسخ مثبت، نسبت به ثبت اقدام می گردد.
- موسساتی که هدفشان جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین اعضا خود یا غیر باشد. این گونه موسسات، موسسات غیر تحاری نامیده می شوند، بنابراین فعالیت هایی از قبیل آموزشگاه های علمی و فنی، کلاس های زبان، مدارس غیر انتفاعی، موسسات گازرسانی و موارد دیگر در زمینه های فوق در قالب موسسات غیر تجاری متصور می باشدو موسسین باید پس از به ثبت رساندن موسسه نسبت به اخذ مجوز فعالیت اقدام نمایند.
مدارک مورد نیاز برای ثبت موسسه غیر تجاری:
- اخذ دو نسخه تقاضانامه ثبت موسسه از اداره ثبت شرکت ها و تکمیل و امضا توسط شرکا
- تنظیم اساسنامه حداقل در دو جلد و امضای ذیل تمام صفحات توسط کلیه شرکا یا اعضا
- تنظیم صورتجلسه مجمع موسسین حداقل در دو نسخه
- فتوکپی شناسنامه شرکا
- اخذ مجوز در رابطه با موسسه در صورت لزوم
حداقل شرکا در موسسات فوق نباید کمتر از دو نفر باشد و قید سرمایه به هر میزان مجاز است. موسسات غیرتجاری همانند موسسات تجاری باید در تهران در اداره ثبت شرکت‌ها و در شهرستان‌ها در دایره ثبت شرکت‌های اداره ثبت مرکز اصلی موسسه به ثبت برسند و جهت آن کلیه اقدامات تاسیس شرکت‌ها به همراه رعایت مواد آیین نامه اصلاحی ثبت تشکیل و موسسات غیرتجاری که در سال ١٣٣٧ به تصویب رسیده است ضروری می‌باشد.
جهت ثبت تشکیلات غیرتجاری تسلیم اظهارنامه فرم چاپی تقاضانامه ثبت موسسه به همراه ضمایم لازم در دو نسخه که دارای تاریخ و امضا بوده الزامی است. ضمایم آن شامل نسخه اصلی یا رونوشت وکالت‌نامه در صورت تقاضا توسط وکیل رونوشت گواهی شده تصدیق کشوری که موسسه در آنجا به ثبت رسیده به همراه ترجمه مصدق فارسی آن دو نسخه اساسنامه و امضاء تمام صفحات آن توسط شرکا صورت مجلس مجمع عمومی موسس مبنی بر انتخاب هیئت‌مدیره و معرفی صاحبان امضا (دو نسخه) رسید پرداخت حق الثبت و فتوکپی شناسنامه شرکا می‌باشد
در صورت غیرانتفاعی بودن موسسه اجازه‌نامه نیروی انتظامی محل جهت ثبت ضروری می‌باشد و در صورت انتفاعی بودن آن موضوع موسسه با مدارک تحصیلی و تخصص موسسین تطبیق داده‌شده سپس دستور ثبت صادر می‌گردد
اساسنامه موسسات غیرتجاری می‌تواند مانند اساسنامه شرکت با مسئولیت محدود باشد و در آن مواردی مانند موضوع موسسه، ارگان اداره‌کننده، هیئت‌مدیره و ارگان تصمیم‌گیرنده (مجامع عمومی) و اختیارات آن‌ها و غیره آورده شود
موسسه مزبور دارای مجمع عمومی عادی و فوق‌العاده نیز می‌باشد که هر کدام دارای وظایفی هستند. هیئت‌مدیره موسسه می‌تواند در مجمع عمومی عادی از بین شرکا یا خارج از آن انتخاب گردد و مدیران می‌توانند برای مدت محدود یا نامحدود معین شوند و دارای اختیارات تام نیز می‌باشند مگر اینکه اساسنامه ترتیب دیگری را مقرر داشته باشد.
جلسات هیئت با حضور اکثریت اعضا موسسه رسمیت پیدا نموده و تصمیمات هیئت‌مدیره با اکثریت آرا مناط اعتبار خواهد بود.
در صورتی که تقاضای ثبت مورد قبول واقع شود مراتب در دفتر مخصوصی ثبت و ورقه‌ای حاکی از تصدیق ثبت به تقاضاکننده داده می‌شود علاوه بر آن خلاصه مراتب در روزنامه رسمی یا یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار با هزینه متقاضی منتشر می‌گردد.