اهمیت مراودات و مبادلات آکادمیک و علمی در دوران جهانی شدن و ارتباطات نزدیک میان کشورها و جوامع بر کسی پوشیده نیست.دانشگاه حکیم سبزواری در سال های اخیر در راستای رونق دیپلماسی علمی اقدام به احیای فرصت های مطالعاتی و گرنت های پژوهشی کرده است، به طوری که امسال تعداد چشمگیری عضو هیات علمی دانشگاه حکیم سبزواری از فرصت های مطالعاتی و تحقیقاتی خارج و داخل کشور بهره برده اند. در همین راستا مصاحبه ای با دکتر مصطفی علیشاهی، عضو هیات علمی گروه مواد و متالورژی که فرصت مطالعاتی خود را در دانشگاه ماساریک جمهوری چک گذرانده است، داشته ایم که در ادامه خواهید خواند:
*با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید،لطفا معرفی کوتاهی از خود و سوابق تحصیلی خود داشته باشید.
با سلام. در ابتدا از فرصتی که در اختیار من قرار دادید تشکر می‌کنم. اینجانب دانش‌آموخته دکتری مهندسی مواد از دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستم. تخصص اصلی بنده مهندسی سطح و خوردگی است. در دوره دکتری جهت تکمیل آزمایش‌های مرتبط با پروژه دکتری خود یک دوره ۹ ماه فرصت مطالعاتی در موسسه علم مواد مادرید که بزرگترین و معتبرترین مرکز آکادمیک مرتبط با مهندسی و علم مواد در کشور اسپانیا است گذراندم. همچنین پس از این دوره، یک فرصت مطالعاتی ۶ ماهه دیگر را در دانشگاه ماساریک که دومین دانشگاه بزرگ کشور چک است سپری کردم. پس از دوران فراغت از تحصیل نیز در بازه تکمیل فرایند جذب خود به عنوان عضو هیات علمی در دانشگاه حکیم سبزواری، یک دوره پسادکتری یک ساله را در دانشگاه ماساریک گذراندم و از ابتدای سال تحصیلی جاری به عنوان عضو هیات علمی گروه مهندسی مواد و پلیمر دانشکده مهندسی مشغول به فعالیت شده‌ام.
*با توجه به گذراندن فرصت تحقیقاتی در خارج از کشور، لطفا درباره این فرصت، کشور و دانشگاه، مباحث مطرح شده، اساتید همکار و نتایج بدست آمده توضیح دهید؟
دانشگاه ماساریک با بیش از ۳۵ هزار دانشجو به عنوان یکی از دانشگاه‌های معتبر اروپا در شهر برنو است . برنو پس از پراگ بزرگترین شهر جمهوری چک است.
یکی از ویژگی‌های رشته مهندسی مواد، فراگیر بودن آن است و از همین رو همواره تحت عنوان رشته مادر از آن یاد میشود. این ویژگی خاص باعث توسعه کارهای بین رشته‌ای در این حوزه شده است. کما اینکه اینجانب در ارتباط با پروژه دکتری خود ارتباطات بسیار خوبی را با گروه‌ّها و موسسه‌ّهای تحقیقاتی مختلفی در زمینه‌های مهندسی مواد، شیمی و الکتروشیمی، فیزیک، اپتیک و غیره در ایران و کشورهایی نظیر اسپانیا، جمهوری چک، آلمان و مجارستان داشته‌ام. یکی از محورهای اصلی پروژه دکتری بنده پوشش‌های PVD بود که این موضوع زمینه همکاری مشترک با گروه فیزیک دانشگاه ماساریک به سرپرستی پروفسور پتر واشینا را فراهم آورد. همکاری موفق مشترک در دوره فرصت مطالعاتی اولیه سبب ادامه‌دار شدن این ارتباط و تعریف پروژه‌های مشترک جدید شد که این پروژه‌ها در دوره پسادکتری و هم اکنون در حال انجام هستند. این پروژه‌ها بیشتر در ارتباط با پوشش‌های فوق سخت داکتیل و همچنین توسعه و ساخت کاتالیست‌های مختلف جهت استفاده در پیل‌های سوختی، سلول‌های خورشیدی، ابرخازن‌ها و غیره هستند که به یاری خدا در آینده‌ای نزدیک نتایج آن‌ها منتشر خواهد شد.
*این چندمین فرصت تحقیقاتی شما بود؟
همانطور که قبلا ذکر کردم بنده به تازگی به مجموعه بزرگ دانشگاه حکیم سبزواری اضافه شده‌ام و این اولین فرصت مطالعاتی بنده بوده است.
* لزوم استفاده اساتید دانشگاه از فرصت های تحقیقاتی خارج از کشور را چگونه تبیین می کنید؟
از نظر بنده فرصت‌های تحقیقاتی خارج از کشور از دو جنبه حائز اهمیت هستند و می‌توانند تاثیر بسزایی در افزایش بازدهی فعالیت‌های پژوهشی استادان داشته باشد. از یک سو این فرصت‌ها دسترسی استادان را به تجهیزات روز دنیا که به دلایل مختلف ممکن است در داخل کشور در دسترس نباشنند را فراهم می‌آورد. این دسترسی سبب میشود تا استادان بتوانند ایده‌های خود را بهتر پیاده کرده و با بررسی جنبه‌های عمیق ایده خود تسلط بیشتری بر ماهیت کار داشته باشند. این تسلط علاوه بر افزایش کیفیت فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی استادان، سبب عمیق‌تر شدن بحث‌های مرتبط و خروجی‌های پژوهشی با کیفیت‌تر میشود.
از سوی دیگر، ارتباطات ایجاد شده با سایر پژوهشگران و به اشتراک گذاری ایده‌ها علاوه بر دانش‌افزایی، سبب آشنایی استادان با موضوعات و روش‌های مرتبط روز دنیا میشود که می‌تواند تاثیر شگرفی در آینده مسیر پژوهشی آن‌ها ایجاد کند. به طور شخصی می‌توانم بیان کنم که بخشی از فعالیت‌های پژوهشی که در حال حاضر درگیر آن‌ها هستم نتیجه این قبیل ارتباطات بوده که با اشتراک‌گذاری آن‌ها با همکاران خود در دانشگاه حکیم منجر به تعریف پروژه‌های پژوهشی گوناگون و همچنین تاسیس هسته تحقیقاتی انرژی و کاتالیست شده است.
* وضعیت پژوهشی دانشگاه در چند سال اخیر با توجه به راه اندازی گرنت و فرصت های تحقیقاتی را چگونه ارزیابی می کنید؟
احتمالاً بنده که عضو جدید دانشگاه هستم گزینه مناسبی برای پاسخگویی درباره این موضوع نباشم. ولی برداشت من از صحبت‌هایی که در این زمینه با همکاران داشته‌ام و همچنین مطالعه آمارهای ارائه شده درباره فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه در سال‌های گذشته در خبرنامه‌های داخلی دانشگاه، همه و همه موید اثرات بسیار مثبت این طرح‌ها و رضایت بالای همکاران است. کما اینکه ماهیت وجودی فرصت‌های مطالعاتی و همچنین نظام گرنت و پژوهانه بسیار سودمند است و در تمام دنیا به عنوان سیستمی متداول و کارآمد شناخته می‌شوند. البته شایان ذکر است که پرداخت به موقع و تسهیل فرایند اداری مربوطه می تواند کارایی سیستم گرنت را افزایش دهد.
حرف پایانی( پیشنهاد و یا انتقاد و درخواست):
به عنوان سخن پایانی اول بر خود لازم می‌دانم از کلیه مسئولین محترمی که امکان استفاده از چنین فرصت‌ّهایی را برای اعضای هیات علمی فراهم آورده‌اند تشکر کنم. قطعا چنین نگاهی منجر به افزایش کیفیت علمی دانشگاه خواهد شد. به طور خاص از ریاست دانشگاه و معاون پژوهشی دانشگاه که مساعدت لازم جهت این فرصت مطالعاتی را داشتند تشکر می‌کنم.
در ادامه از مسئولین محترم حوزه پژوهش خواهشمندم از طریق اختصاص گرنت ویژه یا سایر ابزار ممکن، حمایت بیشتری از نیروهای جدید داشته باشند تا بتوانند حداقل امکانات مورد نیاز برای آغاز فعالیت‌های پژوهشی خود را فراهم آورند. متاسفانه در حال حاضر قوانین و رویه موجود به نحوی است که در رشته‌هایی که فعالیت‌های پژوهشی نیازمند تجهیزات آزمایشگاهی است، برای یک عضو جدید زمانی طولانی نیاز است تا بتواند تجهیزات مورد نظر با تخصص خود را فراهم آورد که این امر سبب هدر رفتن انرژی و انگیزه و دلسردی میشود.
به عنوان آخرین سخن، از مسئولین مرتبط خواهشمندم ساز و کار مشخصی جهت استفاده از تمام تجهیزات آزمایشگاهی موجود در دانشگاه تعریف کنند. بررسی کتابچه تجهیزات آزمایشگاهی موجود در دانشگاه موید این مطلب است که خوشبختانه امکانات آزمایشگاهی مناسبی در دانشکده‌ها و گروه‌های مختلف وجود دارد. ولی متاسفانه گاهاً دسترسی به برخی این تجهیزات به آسانی امکان‌پذیر نیست. لذا خواهشمندم با تدوین سیستمی شفاف در این زمینه، امکان استفاده بهینه از توان دانشگاه در راستای فعالیت‌های پژوهشی برای تمام اعضا فراهم آید.