همایش ملی «جوانی جمعیت» با محوریت «تحلیل علمی روندهای جمعیتی و ترسیم سناریوهای آینده» با حضور اساتید برجسته و مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی به همت دفتر ارتباط با صنعت و گروه علوم اجتماعی در تالار اجتماعات شهید رئیسی دانشگاه حکیم سبزواری برگزار شد.
دکتر علی تسنیمی، رئیس دانشگاه حکیم سبزواری، در آیین افتتاحیه همایش ، با ابراز خوشحالی از میزبانی این رویداد مهم گفت: «دانشگاه حکیم سبزواری با توجه به نقش و ماموریت‌های ملی خود، افتخار دارد به عنوان بزرگترین دانشگاه منطقه غرب خراسان میزبان این همایش ملی جمعیت باشد.»
وی ضمن خوش آمدگویی و قدردانی از حضور فرمانده ناحیه مقاومت بسیج سپاه سبزوار، دکتر صادقی سرپرست مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور، دکتر مالمیر معاون راهبردی ستاد جمعیت کشور، دکتر دلبری مشاور عالی بهزیستی در حوزه سالمندی و دیگر مسئولین کشوری و شهری، اظهار داشت: «دانشگاه‌ها امروز فراتر از آموزش و پژوهش نقش‌آفرینی می‌کنند و مسائل ملی و مملکتی به آنها واگذار شده است.»
دکتر تسنیمی با اشاره به اهمیت موضوع سالمندی و تأثیر آن بر جامعه گفت: «سالمندی چالشی جدی است که در سال‌های آینده تشدید خواهد شد و این موضوع دغدغه‌ای برای همه ماست، چرا که نگهداری از سالمندان و مسائل مربوط به آن به دغدغه‌ای برای جوانان تبدیل خواهد شد.»
رئیس دانشگاه حکیم سبزواری همچنین به کاهش جمعیت جوانان و تأثیر آن بر پیشرفت کشور اشاره کرد و افزود: «امیدواریم این همایش زمینه‌ساز افزایش اشتیاق جوانان برای فرزندآوری و ارائه راهکارهایی برای رفع مشکلات اقتصادی که موانع عمده ازدواج و افزایش جمعیت است، باشد.»
دکتر احمد دلبری مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان در این همایش صمن اشاره به تغییرات جمعیتی به عنوان یکی از کلان روندهای جهانی تاثیرگذار بر پدیده سالمندی، شیب سالمندی در ایران و کشورهای دیگر مقایسه و بر شیب بسیار تند سالمندی در ایران تاکید کرد.
دکتر دلبری در ادامه به ظرفیت ها و چالش های سالمندی پرداخت و به مباحثی از جمله تنهایی، زنانه شدن سالمندی، فقر درآمدی، سالمند آزاری و پوشش حقوق بازنشستگی سالمندی پرداخت.
مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان همچنین چهار سناریوی آینده سالمندی ایران را مطرح و راهکارهایی برای مواجهه با آنها ارائه کرد که از جمله این راهکاره؛ توانمندسازی سالمندان، فرهنگ سازی برای سالمند فعال و تقویت مشارکت اجتماعی سالمندان بود.
مدیر موسسه تحقیقات جمعیت کشور گفت: برای نخستین بار نرخ باروری در کشور به یک و نیم رسید که این میزان پایین‌ترین نرخ در طول ۱۰ سال اخیر بوده است.
دکتر رسول صادقی در سخنرانی خود در رویداد ملی جمعیت افزود: سرعت کاهش رشد جمعیت در ایران از خیلی کشورها بیشتر است، چنانکه در سطح جهانی ۷۰ سال طول کشیده باروری به نصف کاهش یافته اما در ایران طی مدت کوتاه ،۱۱ سال این روند رخ داده است.
وی تصریح کرد: روند کاهشی نرخ باروری و فرزندآوری و تداوم این وضعیت سبب می شود، در فاصله ۲ نسل جمعیت کشور به نصف کاهش یابد که این رویداد دغدغه‌های فراوانی را ایجاد می کند.
مدیر موسسه تحقیقات جمعیت کشور ادامه داد: یکی از مهمترین سرمایه‌ها، سرمایه انسانی است که باروری و فرزندآوری از عوامل شکل دهنده این سرمایه انسانی است که به عنوان مهمترین مولفه سرمایه‌های اقتصادی و اجتماعی را رقم می‌زند.
وی بیان کرد: امروز در شرایطی سطح پایین باروری و فرزندآوری به یک چالش جهانی تبدیل شده که در ایران سرعت کاهش فرزندآوری و باروری در مدت زمان کوتاهی رخ داده است، پدیده‌ای که نگرانی‌های اقتصادی، جمعیتی و هویتی به همراه دارد.
صادقی با اشاره به تاکیدات مستمر رهبر معظم انقلاب به مساله مهم جوانی جمعیت، اظهار کرد: بایستی با سیاست‌های حمایت از خانواده و رفع موانع تحقق ازدواج و فرزندآوری زمینه افزایش باروری را در جامعه فراهم کنیم.
وی با بیان اینکه کاهش میزان فرزندآوری در دراز مدت بحران جمعیتی را رقم می‌زند، گفت: مهمترین موانع فرزندآوری نسل جوان شرایط اقتصادی، خدمات و تسهیلات رفاهی دولت و عدم نگرانی از آینده فرزندها است.
مدیر موسسه تحقیقات جمعیت کشور افزود: بهبود شرایط اقتصادی، افزایش سیاست‌های حمایتی دولت از خانواده ها متناسب با واقعیت‌های زندگی روزمره در کنار بسترهای فرهنگی و اجتماعی می تواند نرخ باروری را تحت تاثیر قرار دهد.
وی با بیان اینکه اولویتی بالاتر از خانواده در ایران وجود ندارد، اظهار کرد: خانواده ستون جامعه ایرانی محسوب می شود لذا سرمایه‌گذاری دولت، نهادها و سازمان‌ها در این زمینه منجر به قوام و دوام جامعه می شود.
صادقی ادامه داد: با وجود قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیازمند تعریف بسته ای هستیم که همه طبقات اجتماعی جامعه در آن دیده شود، همچنین قانون حمایت از خانواده بایستی سیاست ملی و نه حزبی و سیاسی باشد به گونه ای که همه دولت‌ها آن را جدی بگیرند و نهادهای عمومی و سازمان‌های مردم نهاد در کنار دولت دخیل در این موضوع باشند.
مدیر موسسه تحقیقات جمعیت کشور در ادامه خاطر نشان کرد: برای رفع این مشکلات بایستی سیاست‌های کلی جمعیت تبدیل به برنامه راهبردی شود، به گونه ای که وزارتخانه ای با عنوان «خانواده و به زیستن داشته باشیم» که به لحاظ اجرایی اثربخش تر باشد.
معاون راهبردی ستاد ملی جمعیت کشور نیز در این همایش، با تقدیر از اهتمام مسئولان دانشگاه و حمایت‌های سپاه امام رضا (ع) در برگزاری این رویداد، بر لزوم هم‌افزایی علمی و عملیاتی نهادهای مختلف در حوزه سیاست‌گذاری جمعیت تأکید کرد.
وی با اشاره به روند کاهشی نرخ ولادت در کشور، بیان کرد: «برای اولین‌بار از سال ۱۳۴۰ تاکنون، تعداد موالید کشور در سال ۱۴۰۳ به کمتر از یک میلیون نفر رسیده است که زنگ خطری جدی برای آینده جمعیتی ایران است.» وی افزود: کاهش نرخ باروری کل در سال ۱۴۰۳به عدد ۱.۴۴ نشان می‌دهد که علیرغم تمامی تلاش ها برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، هنوز با چالش‌های اساسی روبه‌رو هستیم.
وی گفت: وضعیت نرخ باروری کل به سمت پایین داره تمایل پیدا می کنه و البته در نظر داشته باشیم با این تک شاخص نمی توان صرفا اثربخشی کل قانون رو اندازه گیری کردن لازم است خب که حالا یک تحقیقات مفصل و جامع به کمک شاخص های ریزتر وضعیت رو رصد کرد ای بسا بعضی ها معتقدند که اگر قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نبود این وضعیت با شیب تندتری هم ممکن بود اتفاق بیفتد.
وی گفت: در مقایسه های بین المللی خانواده با ارزش ترین دارایی جامعه ایران است و پیمایش ها در خصوص تعداد مطلوب فرزندان نشان می دن که فرزند هم همچنان در خانواده ایرانی ارزشمند است، یعنی خانواده ها اگر در یک محیط مساعد و مناسب قرار بگیرد و شرایط برای آن ها فراهم باشد حتما به دنبال فرزند آوری خواهند بود و فرزند آوری رو بسیار مطلوب می دانند.
وی ضمن اشاره به بالا رفتن سن فرزندآوری و تأخیر در ازدواج، تصریح کرد: «در جامعه‌ای مانند ایران که فرزندآوری وابسته به نهاد ازدواج است، بدون ارتقای سیاست‌های تشویقی برای ازدواج نمی‌توان انتظار افزایش نرخ باروری داشت. این سیاست‌ها باید فراتر از حمایت‌های مالی، بر بسترهای اجتماعی و فرهنگی بنا شوند.»
معاون راهبردی ستاد ملی جمعیت با تأکید بر نقش کلیدی زنان در تصمیم‌گیری‌های مربوط به فرزندآوری، اظهار داشت: در سیاست‌گذاری‌ها باید به این واقعیت توجه کرد که زنان نقش اصلی را در تصمیم‌گیری برای داشتن فرزند ایفا می‌کنند. حمایت از اشتغال، تحصیل و توانمندسازی زنان باید به گونه‌ای باشد که با نقش مادری آنها در تضاد قرار نگیرد.
وی در پایان با اشاره به تجربیات جهانی در امر فرزندآوری، بیان کرد: سیاست‌هایی که تمرکز آنها بر حمایت از خانواده، توسعه مهدکودک‌ها، مرخصی والدینی و اشتغال منعطف برای زنان بوده، مؤثرتر از مشوق‌های مالی صرف عمل کرده‌اند. ما نیز باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی و دینی کشور، راهکارهایی بومی برای عبور از بحران جمعیتی طراحی کنیم.
دکتر مالمیر همچنین از برگزاری سومین دوره رویداد ملی «جایزه جمعیت» در آبان‌ماه سال جاری خبر داد و از تمامی فعالان و پژوهشگران حوزه جمعیت دعوت کرد در این رویداد شرکت کنند.
گفتنی است دفتر ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه حکیم سبزواری در قالب طرح جهاد علمی رویداد ملی جوانی جمعیت را با حضور برجسته‌ترین استادان و مسوولان کشوری را برگزار نموده که تحلیل علمی روندهای جمعیتی و ترسیم سناریوهای آینده از محورهای اصلی این رویداد بود.
